chương 02

第二章

chương 02

餘既辭海雲寺，即駐荒村靜室，經行侍師而外，日以淚珠拭面耳。吾師視餘 年幼，固已憐之。顧吾師雖慈藹，不足以殺吾悲。讀者試思，餘殆極人世之至戚 者矣！ 　　一日，餘以師命下鄉化米，量之可十餘斤，負之行，思覓投宿之所，忽有強 者自遠而來，將餘米囊奪去。餘付之一歎。 　　爾時天已薄暮，彳亍獨行，至海邊，已不辨道路。徘徊久之，就沙灘小憩， 而駭浪遽起，四顧昏黑。餘躊躇間，遙見海面火光如豆，知有漁舟經此，遂疾聲 呼曰：「請漁翁來，餘欲渡耳。」 已而火光漸大，知舟已迎面至，餘心殊慰。未幾，舟果傍岸，漁人詢餘何往 。曰：「餘為波羅村寺僧，今失道至此，幸翁助我。」 漁人搖手曰：「烏，是何言！餘舟將以捕魚易利，安能載爾貧僧？」言畢， 登舟駛去。 　　餘莫審所適，悵然涕下。忽耳畔微聞犬吠聲，餘念是間殆有村落，遂循草徑 行。漸前，有古廟，就之，中懸漁燈，餘入，蜷臥石上。俄聞戶外足音，餘整衣 起，瞥見一童子匆匆入。余曰：「小子何之？」童子手持竹籠數事示余曰：「吾 操業至勞，夜已深矣，吾猶匿頹垣敗壁，或幽岩密菁間，類偷兒行徑者，蓋為此 唧唧者耳，不亦大可哀耶？」余曰：「少年英俊，胡為業此屑小事？」 　　童子太息曰：「吾家固有花圃，吾日間挑花以售富人，富人倍吝，故所入滋 微，不足以養吾慈母。慈母老矣，試思吾為人子，安可勿盡心以娛其晚景？此吾 所以不避艱辛，而兼業此。 　　雖然，吾母尚不之知，否則亦必尼吾如是。吾前日見廟側有蟋蟀跨蜈蚣者， 候此已兩夜，尚未得也。天乎！使此微蟲早落吾手，待鄰村墟期，必得善價，當 為慈母市羊裘一領，使老母雖於冬深之日，猶在春溫。小子之心，如是慰矣。 　　吾豈荒傖市儈，盡日孳孳愛錢而不愛命者耶？」 餘聆小子言，不禁有所感觸，泣然淚下。童子相餘頂，從容曰：「敢問師奚 為露宿於是？」 餘視童貌甚莊肅，一一告以所遇。童子慨然曰：「師苦矣。寒舍尚有空闥， 去此不遠，請從我歸，否則村人固凶恣，誣師為賊，且不堪也。」 餘感此童誠實，諾之，遂行。俄入村，至一宅。童子辟扉，復自闔之，導餘 曲折度迴廊。苑內百花，暗香沁鼻。既忽微聞老人語曰：「潮兒今日歸何晚？」 　　餘諦聽之，奇哉，奇哉，此人聲音也。乃至廳事，則赫然餘乳媼在焉。

Tôi đã từ giã Hải Vân tự, và bây giờ cư lưu tại một căn nhà ở chốn hoang  thôn tĩnh mịch. Ngoài việc chăm lo phụng thừa nhu cầu sư trưởng, hằng ngày tôi lãng phí thời gian trong những trận nhớ nhung xa vắng, nửa tỉnh nửa mê, thần hồn theo nước mắt mà tràn ra không ngớt (1). Sư trưởng của tôi, nhận thấy tôi tuổi nhỏ, rủ lòng thương xót; lựa lời phương tiện, từ ái khuyên lơn. Nhưng tôi không làm sao nguôi được. Tôi quả thật là đứa khổ sở nhất trần gian.  Một ngày nọ, tôi tuân mệnh sư trưởng, xuống thôn làng khất mễ (xin gạo), được hơn mười cân, lẽo đẽo mang đi dọc đường. Đang suy nghĩ tìm chốn trọ lại ban đêm, chợt có kẻ trộm cướp từ xa tới, chộp cái túi vải đựng gạo và chạy mất. Tôi chỉ đành than dài một tiếng.  Lúc bấy giờ trời nhá nhem tối. Tôi một mình bước đi vất vơ vất vưởng. Lại lạc lối thế nào ra tận bãi biển, và không tìm được đường về. Tôi bồi hồi quanh quẩn khá lâu, tới một cồn cát nọ, ngồi nghỉ chân giây lát. Sóng biển bỗng nổi dậy thật hãi hùng, nhìn bốn bề chỉ thấy âm u dằng dặc. Đương giữa lúc hoang mang như thế, chợt thấy một đốm lửa li ti ở ngoài khơi lập lòe như một hạt đậu. Biết rằng đó là ngọn đèn của một chiếc thuyền đánh cá, bèn cất tiếng gọi: — Xin ông chài ghé vào đây, cho tôi sang bờ bên kia với.  Sau tiếng gọi , thấy đốm lửa lớn ra dần dần, tôi biết rằng ông chái cá đã đáp ứng, và đang tiến lại gần. Lòng tôi cũng cảm thấy an ủi đặc biệt. Chẳng bao lâu, chiếc ghe đã cập bến. Ông chài cất tiếng hỏi: — Muốn đi tới đâu? Tôi đáp: — Tôi chỉ là một nhà sư tại Ba La thôn đi khất thực suốt ngày, lạc lối ra đây. Mong nhờ ông giúp tôi một phen vậy. Ông chài đưa tay khoác lia lịa mà rằng: — Úi chà! Ăn nói gì như thế! Thật là bất thông! Ghe của người ta là cốt đi đánh cá kiếm lời, có đâu lại phí công phí của mà chở giùm những nhà sư nghèo đói! Nói xong quay quả chèo ghe đi tuốt.  Tôi chẳng còn biết nghĩ gì ra gì được nữa, phiền muộn ngồi khóc một mình. Chợt vẳng nghe một tiếng chó sủa ở xa xa. Tôi biết thế là quanh quất vùng này còn có thôn làng thang lan (2) đâu đó. Bèn đứng dậy, men lối theo đường cỏ mọc mà đi. Dần dà thấy hiện ra ở tiền diện một ngôi cổ miếu. Tôi vội vã tiến lên. Giữa ngôi cổ miếu, có treo một chiếc đèn leo lét (3). Tôi bước vào. Luẩn quẩn một lúc, nằm xuống bên bậc đá, khoanh thân lại nghỉ. Chợt nghe tiếng chân đi bên ngoài cửa miếu. Tôi sửa lại áo quần ngay ngắn, đứng lên, thì thấy một đứa bé lăng xăng vội vã bước vào. Tôi hỏi: — Em bé đi đâu đó? Chú bé hai tay cầm mấy cái giỏ tre đưa ra mà rằng: — Công việc của cháu nhọc nhằn lắm. Đêm đã khuya thế này, cháu vẫn phải len lỏi bên những tường xiêu vách nát, hoặc lọ mọ giữa những hang đá âm u, hoa cỏ um tùm, trông cháu giống một tên ăn trộm vậy, cốt để bắt lấy những con dế kêu ri rỉ này đây. Thật là khổ nhọc lắm. — Trông em bé mặt mày tuấn tú sao phải đi làm cái việc hèn mọn thế?  Đứa bé than một tiếng đáp rằng: — Gia đình cháu vốn có một vườn hoa. Ban ngày cháu gánh hoa đem bán cho nhà giàu có. Người giàu keo kiệt quá, nên chẳng kiếm được bao lăm tiền; chẳng đủ để nuôi dưỡng mẹ. Mẹ cháu già nua lắm rồi. Cháu là đứa con trai, có lẽ nào không tận tâm kiệt sức làm việc mà giúp đỡ mẹ trong tuổi già. Công việc bắt dế này thật là cực nhọc, nhưng phải gắng làm phụ thêm, kiếm thêm được đồng nào, hay đồng ấy. Nhưng mẹ cháu quả thật chẳng có ngờ rằng cháu làm việc này. Nếu biết, ắt bà không cho làm. Bà sẽ ngăn trở. Hôm trước, cháu có thấy bên góc miếu này một con dế bự, cỡi trên lưng một con rết ngất ngưởng bò đi. Cháu tới đây rình mò đã hai đêm, mà chưa chộp được nó. Nếu ông trời xanh run rủi cho nó lọt vào được trong tay cháu, thì thật là vạn hạnh! Vạn phúc! Chờ tới ngày chợ phiên, cháu đem ra bán, ắt được giá cao lắm. Thì cháu sẽ mua cho mẹ một tấm áo da cừu, mùa đông mặc vào thì ấm áp cũng như ở giữa mùa xuân vậy. Còn gì thích cho bằng. Cháu đâu phải như những kẻ ham kiếm tiền, bất kể tính mệnh xông pha đêm hôm thế này đâu!  Nghe đứa bé nói thế, tôi lại bồi hồi xúc động, nước mắt lại tuôn ra. Đứa bé nhìn tôi, thấy đầu tôi cạo trọc, thì nó chậm rãi hỏi tiếp: — Dạ dám xin hỏi đại sư vì lẽ chi mà ngủ đêm tại chốn hoang liêu trống trải này?  Nhìn thấy đứa bé mặt mày chân thành trang trọng, tôi bèn đem hết đầu đuôi cơ sự kể cho nó nghe. Đứa bé cảm động nói: — Thầy chịu khổ nhiều thật! Nhà cháu ở gần đây còn phòng bỏ không. Cháu xin mời thầy theo cháu về nhà. Nếu thầy cứ ở đây, thì biết đâu bọn người hung ác trong thôn vắng lại chẳng vu cáo cho thầy cái tội trộm cắp, thì thầy chịu đựng sao nổi!  Thấy đứa bé thành khẩn như vậy, tôi gật đầu, đồng ý theo chân nó. Vào làng, đi tới một căn nhà lá. Đứa bé đẩy cửa bước vào, rồi khép ngay lại, để tôi đứng chờ ở dưới hiên. Vườn hoa bốn bề đưa hương thơm. Chợt nghe tiếng bà lão thốt: — Triều Nhi! Hôm nay sao con về khuya thế?  Tôi lắng nghe chăm chú. Kỳ lạ thay! Kỳ lạ thay! Giọng nói của bà lão ấy. Lúc tôi bước vào nhà trong, thì bỗng dưng thấy trước mặt mình đích thị là người vú nuôi tôi ngày trước.

<<   >>