chú thích 23

(1) GKL: Bản dịch Anh ngữ của George Kin Leung, The Lone swan, The Commercial Press, Limited, Shanghai, China, 1934.
(3) Chấn Đán 震旦: dịch âm tiếng Phạn "cina", ngày xưa Ấn Độ gọi Trung Quốc là Cina.
(4) kiêu ly 澆漓: nhân tình, phong tục kiêu bạc.
(5) nguyên văn: dĩ Pháp dữ nhân 以法與人
(6) kiền thành 虔誠: chân thành cung kính.
(7) Chí Công 誌公: tên tôn xưng cao tăng Bảo Chí 寶誌 (Nam Triều Lương).
(8) Vân Thê 雲棲: đại sư Phật giáo đời Minh, đã từng lập am ở Ngũ Vân sơn, Chiết Giang, Hàng Châu.
(9) sám pháp 懺法: phép lễ sám hối.
(10) nguyên văn: lưu độc sa môn 流毒沙門.
(11) chẳng là một điều cảnh giới lớn đó chăng?: nguyên văn phi nghi thâm giới giả hồ? 非宜深戒者乎?
(12) Mã Minh Bồ tát: Mã Minh 馬鳴 thi nhân triết học gia Ấn Độ (thế kỉ I-II), tác phẩm có: Phật sở hành tán 佛所行讚, Đại thừa Trang Nghiêm luận kinh 大乘莊嚴論經. 

chương 23

Od ekeinos ego. Phônê gar oro, to phat dzomenôn…
(Chẳng cần chi kiếm ta nhiều. Ta ngồi đây ngóng tiêu điều hai tai)
HOMER

第二十三章

chương 23

忽一日，監院過餘言曰：「明日中元節，城內麥家有法事，首座命衲應赴， 並詢住僧之中，誰合選為同伴者。衲以師對，首座喜甚。道師沉靜寡言，足莊山 門風範，能起十方宗仰。且麥氏亦嶺南人，以師款洽，較他人方便，此吾儕不得 不借重於吾師也。」 　　餘答曰：「餘出家以來，未嘗習此，舍《香贊》、《心經》、《大悲咒》而 外， 一無所能，恐辱命，奈何？」監院曰：「瑜伽炮口，只此亦夠。尚有侍者三人， 於諸事殊練達。師第助吾等敲木魚及添香剪燭之外，無多勞。萬望吾師勿辭辛苦 ，則常住增光矣。」 　　餘不獲已，允之。監院欣然遂去。餘語湘僧曰：「此無益於正教，而適為人 鄙夷耳。應赴之說，古未之聞。昔白起為秦將，坑長平降卒四十萬。至梁武帝時 ，志公智者，提斯悲慘之事，用警獨夫好殺之心，並示所以濟拔之方。武帝遂集 天下高僧，建水陸道場七晝夜，一時名僧，咸赴其請。應赴之法，自此始。 　　「餘嘗考諸《內典》：昔佛在世，為法施生，以法教化四生。人間天上，莫 不以五時八教，次第調停而成熟之；諸弟子亦各分化十方，恢弘其道。迨佛滅度 後，阿難等結集《三藏》，流通法寶。至漢明帝時，佛法始入震旦。唐宋以後， 漸入澆漓，取為衣食之資，將作販賣之具。嗟夫，異哉！自既未度，焉能度人？ 譬如下井救人，二俱陷溺。且施者，與而不取之謂；今我以法與人，人以財與我 ，是謂貿易，云何稱施？況本無法與人，徒資口給耶？縱有虔誠之功，不贖貪求 之過。若復苟且將事，以希利養，是謂盜施主物，又謂之負債用。律有明文，呵 責非細。」 　　湘僧曰：「阿師言深有至理，令人不可置一詞也。第餘又不解志公胡必作此 懺儀，延誤天下蒼生耶？」 　　余曰：「志公本是菩薩化身，能以圓音利物。唐持梵唄，已無補秋毫。矧在 今日凡僧，更何益之有？雲棲廣作懺法，蔓延至今，徒誤正修，以資利養，流毒 沙門，其禍至烈。至於禪宗本無懺法，而今亦相率崇效，非宜深戒者乎？顧吾與 子，俱是正信之人，既皈依佛，但廣說其四諦八正道，豈人天小果有漏之因，同 日語哉？」 　　湘僧曰：「善哉！馬鳴菩薩言：諸菩薩舍妄，一切顯真實，諸凡夫覆真，一 切顯虛妄。」

Chợt một ngày kia, vị giám viện tới bên tôi bảo: — Mai là ngày Trung Nguyên tiết, tại thành nội, gia đình họ Mạch có tế lễ, vị thủ tòa đã phái lão nạp ứng phó cuộc kia. Ngài cũng có hỏi “trong số trụ tăng, ai là kẻ khả dĩ chọn làm đồng bạn”. Thì lão nạp đáp rằng chính đại sư là người thích hợp nhất. Thủ tòa rất lấy làm mừng rỡ mà rằng: “Sư trầm tĩnh quả ngôn, tác trang sơn môn phong phạm, năng khởi thập phương tông ngưỡng”. Hơn nữa, gia đình họ Mạch vốn là người ở Lĩnh Nam, thì đại sư cùng đi với lão nạp là phải lắm, tiện lợi lắm lắm. Hơn bất cứ kẻ nào khác. Vì vậy nên lão nạp chẳng thể nào chẳng đặng tá trọng ư đại sư… Tôi bèn đáp mà rằng: — Từ ngày tôi xuất gia tới giờ, vốn chẳng có dịp quen với công cuộc thể lệ đó. Ngoài việc thằp hương niệm tụng tâm kinh đại bi ra, thì tôi chẳng còn khả năng gì nữa cả. E rằng sẽ không ứng phó được chu đáo niềm kỳ vọng của đại sư? Vị giám viện đáp mà rằng; — Pháp quy cúng dường, chừng đó đã đủ rồi. Lại có thêm ba người phụng thị, rất mực thông thạo sự việc. Tiểu sư phụ chỉ cần giúp chúng tôi đốt nhang, gõ chuông mõ, thắp đèn lai rai là đủ. Rất mong tiểu sư phụ đừng từ nan, chịu khó giúp cho một chút để thêm phần xán lạn cho cuộc này. Nghe vị giám viện phân trần rõ ra như thế, tôi bèn nhận lời. Vị giám viện hân hoan cáo biệt. Tôi bảo Tương Tăng rằng: — Những sự vụ luộm thuộm kia chẳng ích gì cho chính giáo cả. Trái lại chỉ làm cho thiên hạ nhìn chúng ta càng nham nhở thêm mà thôi. Những cuộc ứng phó lai rai thế nọ, ngày xưa vốn chẳng hề có nghe. Xưa kia, thuở Bạch Khởi làm tướng nhà Tần, ông ta đã hãm giết bốn mươi vạn sĩ tốt đầu hàng tại Trường Bình. Đến thời Lương Vũ Đế, nhà sư Chí Công (7) đại hiền đức, nêu ra sự vụ bi thảm kia, cốt để cảnh giác những kẻ khát máu khao me, và đưa ra những phương sách ôn tồn chế độ. Vũ Đế bèn chiêu tập thiên hạ san trường giang đại hải, suốt bảy ngày bảy đêm liên tồn cỏ tơ nối tiếp. Lúc bấy giờ những cao tăng danh tiếng, cùng đồng thời đề huề nghe lời yêu thỉnh mà đề huề phó ước nhi lai. {"Đề huề lưng túi gió trăng. Sau lưng theo một vài thằng lai rai. Họ gì như thể bẻ bai? Trung niên thi sỹ ấy ai đó là?... Cầm bằng cũng thể mà ra? Theo chân Bồ tát mặn mà Như Lai…”} All the famous monks answered his invitation at one time. The accepting of invitations commenced from that time… (GKL, page 119) (1) Ứng phó chi pháp tự thử thủy ... phép tắc ứng phó, khởi đầu từ đó mà ra vậy. Tôi từng có đọc trong kinh điển, thấy ký chú thuở xưa rằng Đức Phật tại thế, vi pháp thi sinh, dùng pháp mà giáo hóa tứ sinh, nhân gian thiên thượng không có gì mà Ngài chẳng đem ra áp dụng điều đình mà thành thục tự như. Chư đệ tử thì đề huề phân hóa thập phương, khôi hoằng đạo giáo, kịp đến khi Phật diệt độ về sau, ông A Nan cùng chư vị Bồ Tát kết tập tam tàng, lưu thông tứ bảo. Cho đến thời Hán Minh Đế, Phật pháp mới nhập Chấn Đán (3). Từ đời Đường Tống về sau, thì dần dà rời rã, tiệm nhập kiêu ly (4). Tiền bạc liên tồn được sử dụng làm miếng ăn thức mặc, và Phật giáo trở thành một món đồ có thể đem bán mua. Hỡi ôi! Kỳ dị thay ôi hỡi! Ta phù! Dị tai! Tự ký vị độ, yên năng độ nhân? Tỷ như hạ tĩnh cứu nhân, nhị câu hãm nịch. (Tự mình mà còn chưa độ được, há đâu có thể độ người? Cũng tỷ như lao xuống giếng cứu người, rốt cuộc cả hai cùng chết đuối —  Alas, how were these who had not found the Path themselves able to show others the Path! For instance, it is like going down into a well to rescue another and both drown). (GKL, page 120) (1) Huống nữa, ban bố cho, ấy là: dữ với cùng (5), mà không có tùm lum cướp giật. Nay tôi đem Phật pháp ban dự cho người, nếu người đem tiền của ban dự lại cho tôi, thì ấy gọi là buôn đi bán lại, há đâu còn cái nghĩa “ban cho mà chẳng thu về”? Huống nữa, thật ra lại chẳng hề có cho đáng gọi là “dĩ Pháp dữ nhân” (5) chút tẻo teo nào cả. Mà chỉ lai rai lếu láo mồi mép kinh kệ mấy lời, để thu hồi tài lợi. Cho dẫu thật có chút công kiền thành (6) chăng nữa, cũng chẳng đủ đền bồi cái lỗi tham lam cầu lợi. Còn như tương sự cẩu thả nham nhở, chỉ mong ngóng bo bo kiếm chác, thì ấy là cướp bóc tài vật của thí chủ. Vậy thì món nợ tinh thần và vật chất đối với các thí chủ, chúng ta làm sao trả được!...Tội lỗi kia làm sao gột rửa được!… Tương tăng mà rằng: — Lời sư thật là thâm sâu chí lý, không bắt bẻ vào đâu được. Tôi không hiểu vì sao Chí Công (7) lại đặt ra phép tắc sám hối, khiến cho cái tệ hại càng tệ hại thêm, vì xui người ta tưởng rằng tội lỗi có thể gột sạch bằng những lời vớ vẩn ăn năn… Tôi đáp: — Chí Công vốn là Bồ tát hóa thân, vốn có thể đem lời vàng mà làm cho xinh tươi vật thể. Trái lại các nhà tu hành đời Đường bo bo thọ trì tụng niệm Phạn kinh, thật là chẳng chút chi ty hào bổ ích cả. Ngày nay còn dùng được sự tích gì đâu đối với bọn phàm tăng lố nhố? Vân Thê (8) xiển dương sám pháp (9), dây dưa tới ngày nay, chỉ tổ làm tai hại cho kẻ chân tu chính dưỡng, lưu độc sa môn (10), cái họa thật là cùng cực kịch liệt. Còn như môn phái Thiền tông vốn chẳng có sám pháp (9), nhưng ngày nay lại cũng đua đòi bắt chước giở trò, há đó chẳng là một điều cảnh giới lớn đó chăng (11)? Nhưng anh và tôi đều là những kẻ chính tín chân nguyện, đã quy y Phật, là chỉ cốt xiển dương quảng thiết tứ đế và bát chính đạo mà thôi. Há đâu có thứ nêu ra cùng với những trò nham nhở kia ru? Tương Tăng nói: — Tốt thay! Phải thay! Mã Minh Bồ tát (12) bảo: “Chư Bồ tát xá vọng nhất thiết hiển chân thực; chư phàm phu phúc chân, nhất thiết hiển hư vọng… (Chư Bồ tát gột bỏ hư vọng, nhất thiết hiển lộ chân thực; trái lại bọn phàm phu làm điên đảo cái chân thực, và nhất thiết hiển hư vọng).

<< >>